Abortion (Karen) - တၢ်မၤဟးဂီၤဟုး

တၢ်အိၣ်ထီၣ်ဟုးသးလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤတဖၣ်ကဲထီၣ်အသးဒီးပိၥ်မုၣ်သးနံၣ်ခဲလၢာ်ဒီးတၢ်အိၣ်သးခဲလၢာ်အကျါလီၤ. တၢ်အိၣ်ထီၣ်ဟုးသးဖဲအီးစထြ့လယါအပူၤတ၀ၥ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်တၢ်တရဲၣ်ကျဲၤမၤအီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ ပိၥ်မုၣ်တနီၤဃုထၢ၀ဲလၢကအိၣ်ဒီးအဖိ, ဖဲအဂၤတဖၣ်ဃုထၢအိၣ်ထီၣ်ဒီးဟုးခီဖျိတၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးန့ၣ်မ့ၢ်ကသံၣ်ကသီအတၢ်မၤအကျိၤအကျဲလၢအပူၤဖျဲးတဘိလၢအမၤကတၢၢ်၀ဲတၢ်အိၣ်ဒီးဟုးသးန့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်ညါမၤနီၣ်စ့ၢ်ကီးအီၤဒ်တၢ်မၤကတၢၢ်ကွံၥ်တၢ်’ မ့တမ့ၢ်’တၢ်မၤကတၢၢ်ကွံၥ်တၢ်အိၣ်ဒီးဟုးသး'န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်တယၥ်ကွၢ်၀ဲလၢတၢ်အိၣ်ဟုးသးလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤတ၀ၥ်ဃၣ်ဃၣ်တဖၣ်တၢ်မၤကတၢၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ

တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးဖဲအီးစထြ့လယါအပူၤအံၤဖိးမံသဲစးစ့ၢ်ဧါ.

တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးဖဲအီးစထြ့လယါအပူၤအံၤဖိးသဲစးသ့ထဲဒၣ်တၢ်မၤအီၤလၢကသံၣ်သရၣ်ပှၤသ့ပှၤဘၣ်လၢအဆဲးလီၤအမံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်လီၤဆီ၀ဲလၢကီၢ်စဲၣ်ဒီးကီၢ်ဖိလၢအပၢလီၤအသးတဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤအဒိ, တၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်ဃးဒီးပိၥ်မုၣ်တဖၣ်မၤန့ၢ်တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးသ့ဒ်လဲၣ်ဒီးလၢဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ).

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးအဂ့ၢ်

တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးန့ၣ်မ့ၢ်နီၢ်တဂၤအတၢ်ဃုထၢန့ၣ်လီၤ. ကဲထီၣ်တၢ်ဆၢတဲၥ်လၢအကီခဲတခါလၢတၢ်ကဘၣ်မၤအီၤသ့၀ဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်၀ဲအါမးလၢဘၣ်မနုၤလၢနကဘၣ်ဃုထၢတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ကမ့ၢ်ဒၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်, နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤကတၢၢ်နဟုးသးန့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်နတၢ်ဃုထၢန့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးအကလုၥ်တဖၣ်

တၢ်မၤဂီၤဟုးအိၣ်၀ဲခံကလုၥ်-ကသံၣ်ကသီအတၢ်မၤဂီၤဟုးဒီးတၢ်ကွဲးတၢ်ကါအတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးန့ၣ်လီၤ. ခံခါလၢၥ်န့ၣ်ပူၤဖျဲး၀ဲဒီးတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ကသံၣ်ကသီတၢ်မၤဂီၤဟုး

ကသံၣ်ကသီတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးအခီပညီမ့ၢ်၀ဲနအိကသံၣ်လၢကဒုးကဲထီၣ်၀ဲဟုးသးလီၤဖှံၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ဃုထၢအံၤတၢ်မၤန့ၢ်အီၤပၢၢ်တုၤဖဲတၢ်အိၣ်ထီၣ်ဟုးသးအိၣ်လံခွံနွံလံအခါန့ၣ်လီၤ.

နမ့ၢ်မၤ၀ဲကသံၣ်ကသီတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးန့ၣ်. နကအိၣ်ဒီးထူၣ်ပျၢ်ဆါဒိၣ်၀ဲလၢတဘျုးနၣ်ရံၣ်အပူၤ, ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်ကလီၤကယာ်ဖဲနဟုးလီၤဖှံၣ်ကွံာ်၀ဲတစုန့ၣ်လီၤ. နကသံၣ်သရၣ်ကနဲၣ်လီၤ၀ဲကသံၣ်မၤစၢ်လီၤတၢ်ဆါလၢကမၤစၢၤနၤအဂီၢ်လီၤ. နရဲၣ်ကျဲၤပၢဆှၢအီၤလၢနဟံၣ်ဒၣ်၀ဲသ့လီၤ.

တၢ်ကွဲးတၢ်ကါအတၢ်မၤဟးဂီၤဖိ

နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးဟုးသးအါန့ၢ်ခွံနွံန့ၣ်, မ့တမ့ၢ်နမ့ၢ်တအဲၣ်ဒီးမၤကသံၣ်ကသီတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးဘၣ်န့ၣ်, နဃုထၢလၢကမၤ၀ဲတၢ်ကွဲးတၢ်ကါအတၢ်မၤလီၤတဲၥ်ဖိလၢအလီၢ်န့ၣ်သ့၀ဲလီၤ.

တၢ်ကွဲးတၢ်ကါအတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးန့ၣ်ညီနုၢ်တၢ်မၤအီၤလၢတနံၤမုၢ်ဆါတၢ်ကွဲးကါအပူၤန့ၣ်လီၤ.

နမ့ၢ်မၤတၢ်ကွဲးကါတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်မၤမံသပ့ၤ(ဖဲနမံအခါ)န့ၣ်, နတတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါနီတမံၤဘၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်နကအိၣ်ဒီးထူၣ်ပျၢ်ဆါလၢစှၤသီအတီၢ်ပူၤဖဲမၤတၢ်န့ၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်မၤတၢ်ကွဲးတၢ်ကါအတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်မၤမံသပ့ၤန့ၣ်, နကတူၢ်ဘၣ်ထူၣ်ပျၢ်ဆါစးထီၣ်လၢအဆံးအစၢ်တုၤအဒိၣ်အအါဖဲနမၤဟးဂီၤဟုးအခါန့ၣ်လီၤ.

ကဲထီၣ်ညီနုၢ်စ့ၢ်ကီးအသးလၢကအိၣ်ဒီးထူၣ်ပျၢ်ဆါဒီးတၢ်ဆါလၢအလီၤဂာ်ဒ်သိးပိၥ်မုၣ်လုၢ်လၢ်သွံၣ်ဟဲလၢအလီၢ်ခံစှၤသီအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

လၢကမၤစၢ်လီၤတၢ်ဆါအဂီၢ်, နသူတၢ်ကိၢ်အဘိၣ်, ကသံၣ်မၤစၢ်လီၤတၢ်ဆါဒီးအိၣ်ဘှံးအိၣ်သါန့ၣ်လီၤ.

နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆါလၢအဒိၣ်အအါန့ၣ်, ကတိၤတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်တက့ၢ်.

နက့ၤမၤက့ၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒ်ညီနုၢ်အသိးကသ့လၢဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်.

နနီၢ်ခိဒီးသးတၢ်မိၣ်တၢ်မးမ့ၢ်ဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးန့ၣ်, နက့ၤမၤက့ၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒ်ညီနုၢ်တဖၣ်အသိးသ့ဖဲတၢ်မၤဟးဂီၤဟုး၀ံၤအလီၢ်ခံတသီန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲအလီၢ်ခံတနွံဒီးခံနွံအလီၢ်ခံ, နကြၢးဟးဆှဲး-

• တၢ်စိၥ်ထီၣ်တၢ်ဃၢ, နီၢ်ခိတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢအဒိၣ်အမုၢ်တဖၣ်
• တၢ်မံဃုၥ်လိၥ်သး, တၢ်သူထဲ(မ)ဖိ(န)ဒီးဂိၥ်နုၥ်လီၤတၢ်တမံၤလၢ်လၢ်လၢနပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤ
• လုၢ်ထံဒီးလဲၤပှီၢ်ထံ

သးတၢ်မိၣ်တၢ်မးအတၢ်ပနီၣ်လၢအကဲထီၣ်ညီနုၢ်အသးတဖၣ်ပၣ်ဃုၥ်-

• သူၣ်သးအတၢ်အိၣ်သးဆီတလဲ
• သးပ့ၤနီၣ်တၢ်ညီ
• သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးသးန့ၣ်အလုၢ်အပှ့ၤလၢၥ်ထဲလဲၣ်.

တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးတဘျီအဂီၢ်အပှ့ၤန့ၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ-

• တၢ်မၤဟးဂီၤဟုးအကလုၥ်
• နဟုးသးအပတီၢ်အိၣ်တုၤလံဖဲလဲၣ်
• နတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးအလီၢ်ဖဲလဲၣ်(အဒိပဒိၣ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ဆါဟံၣ်ဖိလၢတမ့ၢ်ပဒိၣ်ပၢဆှၢ၀ဲ)
• မ့ၢ်နကြၢးဘၣ်၀ဲဒၣ်လၢမဲၤဒံၤခဲအဂီၢ်ဧါ
• မ့ၢ်နအိၣ်ဒီးနဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤလၢတမ့ၢ်ပဒိၣ်ပၢဆှၢအဖီလၥ်ဧါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

နမဲၤဒံၤခဲကးမ့ၢ်အိၣ်ဒီးနမ့ၢ်လဲၤဆူတၢ်ဆါဟံၣ်ဖိလၢတမ့ၢ်ပဒိၣ်ပၢဆှၢအဖီလၥ်-

• ကသံၣ်ကသီတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးတၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤကလၢၥ်၀ဲ ၁၀၀ တုၤ ၂၀၀ ဒီလၤသ့၀ဲသ့ၣ်သ့ၣ်
• တၢ်ကွဲးကါတၢ်မၤဟးဂီၤဟုးတၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤကလၢၥ်၀ဲ ၄၀၀ တုၤ ၆၀၀ သ့၀ဲသ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆါဟံၣ်ဖိမ့တမ့ၢ်ပဒိၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်တနီၤအဘူးအလဲတဖၣ်ကစှၤ၀ဲသ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ. ဖဲနမ့ၢ်ကြၢးဘၣ်၀ဲဒၣ်တခီ, တၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤတအိၣ်၀ဲဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ. နကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်အါထီၣ်နၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့လီၤ.

မ့ၢ်နလိၣ်ဘၣ်တၢ်ဆှၢခီနၤလၢကမၤန့ၢ်တၢ်မၤဟးဂီၤဖိန့ၣ်ဧါ.

နတလိၣ်ဘၣ်တၢ်ဆှၢခီနၤတခါလၢအအိၣ်ဟဲလၢနကသံၣ်သရၣ်အအိၣ်လၢကမၤတၢ်သ့ၣ်နံၤဖးသီလၢကမၤဟးဂီၤဟုးဘၣ်- ဘၣ်ဆၣ်ထဲဒၣ်ဖဲ အီးစထြ့လယါမုၢ်နုၥ်အပူၤဖဲသဲစးတၢ်လိၣ်ဘၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်နလိၣ်ဘၣ်သးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတချုးနမၤဟးဂီၤဟုးဒံးအခါန့ၣ်ဧါ.

နတလိၣ်ဘၣ်သးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်အအိၣ်၀ဲဖဲနမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးကတိၤတၢ်ဒီးပှၤတဂၤဂၤမ့တမ့ၢ်လိၣ်အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအခါန့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်ဂ့ၢ်အါထီၣ်အဂီၢ်

နမၤန့ၢ်အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးတၢ်မၤဂီၤဟုးလၢနကသံၣ်သရၣ်မ့တမ့ၢ်လီၢ်က၀ီၤပိာ်မုၣ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အလီၢ်ခၢၣ်သး,သွံၣ်ထံးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအတၢ်မၤစၢၤမ့တမ့ၢ်အဘီရံကၠၢၣ်နၢၣ်ဒီးထိရ့းစထရ့း(တ)ကီဖိကသံၣ်ကသီအတၢ်မၤစၢၤန့ၣ်သ့လီၤ.

နဃုထံၣ်အါထီၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်ကရၢကရိလၢအမံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤတဖၣ်အံၤအအိၣ်သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ.

• MSI Australia (လၢအပူၤကွံၥ်မ့ၢ်၀ဲ Marie 
Stopes Australia)

• 1800MyOptions (Vic)

• Children by Choice (Qld)

• Pregnancy Choices တၢ်မၤစၢၤလီကျိၤ (NSW)

• Pregnancy Advisory Centre (SA)

လၢတၢ်ဂ့ၢ်အါထီၣ်အဂီၢ်,လံၥ်လဲၢ်တၢ်ကွဲးကဲဘျုးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ထွဲလိၥ်အသးတဖၣ်အဂီၢ်, ကွၢ်ဘၣ် jeanhailes.org.au/health-a-z/sex-sexual-health/abortion.