မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်၀ဲလၢနကကွၢ်ထွဲလီၤနပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒီးအပူၤ(ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤခူသူၣ်အလီၢ်တဖၣ်)န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်သးအါမံၤလၢအမၤဘၣ်ဒိတၢ်လီၢ်တဖၣ်အံၤကဲထီၣ်ညီနုၢ်အသးဒီးညီလၢတၢ်ကကူစါယါဘျါအီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢနကကတိၤတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်အခါန့ၣ်လီၤ.
နပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒီးအပူၤတၢ်လီၤဆီမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.
ပှၤတနီၤဆိမိၣ်လၢပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒီးအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ဒ်သိးလိၥ်အသး-ဘၣ်ဆၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လီၤဆီလိၥ်အသးလီၤ. နပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢတကပၤန့ၣ်မ့ၢ်ပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤလၢအချၢတဖၣ်လၢနထံၣ်အီၤသ့၀ဲန့ၣ်လီၤ. ပၣ်ဃုၥ်၀ဲ-
- တၢ်လီၢ်လၢအကးဘၢအသးဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအဆူၣ်တဖၣ်
- အဘ့အချၢတခီ, လၢအဘၣ်တၢ်ကးဘၢအီၤဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအဆူၣ်(ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢ)
- အဘ့လၢအပူၤတကပၤန့ၣ်ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအဆူၣ်တကးဘၢအသးဘၣ်(ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤ)
- ဖံးဘ့ၣ်လၢအဘိၣ်ဘံ၀ဲပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအဘ့ဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအဘ့
- ဆံၣ်ကျိၤခိၣ်ထိး-(ဖဲဆံၣ်ဟဲထီၣ်အလီၢ်)
- ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအခိၣ်ထိးအိးထီၣ်သးအလီၢ်
နပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤန့ၣ်အိၣ်၀ဲလၢနမိၢ်ပှၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲထုးလဲၢ်ထီၣ်အသးလၢနပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤတုၤဃီၤ၀ဲဆူပိၥ်မုၣ်ဒံၣ်လီၢ်အခိၣ်ထိးန့ၣ်လီၤ. နပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤန့ၣ်စးထီၣ်၀ဲဖဲနပိၥ်မုၣ်လုၢ်လၢ်သွံၣ်ယွၤလီၤ၀ဲလၢပိၥ်မုၣ်ဒံၣ်လီၢ်, ဖဲပိၥ်ခွါဂိၥ်လီၤ၀ဲအဒံၣ်ဘိအကျိၤ(အဒိတၢ်မံဃုၥ်လိၥ်သး)ဒီးဖဲဖိသၣ်ဖျိးထီၣ်အလီၢ်ဖဲအိၣ်ဖျဲၣ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒီးအပူၤတၢ်ဂီၤဒိ
တၢ်မနုၤမၤဘၣ်ဒိ၀ဲတၢ်လီၢ်အံၤလဲၣ်.
ကိၢ်အူဆါ၀ဲ
နပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအဖံးဘ့ၣ်န့ၣ်စၢ်ကပုၥ်လုၥ်၀ဲ, အဃိတၢ်အိၣ်၀ဲအါမံၤဒုးကဲထီၣ်တၢ်ကိၢ်အူဆါသ့န့ၣ်လီၤ.
ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢအတၢ်ကိၢ်အူဆါန့ၣ်ကဘၣ်နၤတမုၥ်ဘၣ်သ့၀ဲ တၢ်ပနီၣ်တဖၣ်ပၣ်ဃုၥ်-
- တၢ်ကိၢ်အူမ့တမ့ၢ်သး၀ဲသ့
- တၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်သိးတၢ်စွါလၢနဖံးဘ့ၣ်လၥ်အသိး
- တၢ်ထီၣ်ဂီၤဒီးညိး
- ဖံးဘ့ၣ်ဘျူးမ့တမ့ၢ်သ့ၣ်ဖး
- ဖံးဘ့ၣ်ထီၣ်၀ါ
- မံဃုာ်လိာ်အသးအခါဆါ
အထံနိယွၤလီၤ
ပိၥ်မုၣ်ခဲလၢၥ်အိၣ်ဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအထံယွၤလီၤဒီးတၢ်ထံလၢအမၤဘၣ်စီၣ်ဒီးဒုးအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့၀ဲပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အထံတဖၣ်အံၤတဘျီတခီၣ်ကဲထီၣ်အသးခီဖျိတၢ်ဃူးတၢ်ဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂၥ်အဃိန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဃူးတၢ်ဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂၥ်
တၢ်ဃူးတၢ်ဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂၥ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲအါမံၤလၢအမၤဘၣ်ဒိ၀ဲပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢသ့၀ဲ, အဒိတၢ်ဃူးတၢ်ဃၢ်အတၢ်သးဂံာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃူးတၢ်ဃၢ်အတၢ်သးဂံာ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဃူးတၢ်ဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂၥ်ညီနုၢ်တခါ, ကဲထီၣ်အသးခီဖျိတၢ်ဃၢ်အတၢ်ဘၣ်ကူခဲဒံဒၤ (candida), လၢအမၤဘၣ်ဒိ၀ဲပိၥ်မုၣ်တဂၤအစှၤကတၢၢ်တဘျီလၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ၇၅ မျးကယၤန့ၣ်လီၤ.
ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤတၢ်ဃူးတၢ်ဃၢ်အတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂၥ်န့ၣ်ဒုးကဲထီၣ်တၢ်ပနီၣ်တဖၣ်သ့ဒ်အမ့ၢ်-
- တၢ်ကိၢ်အူမ့တမ့ၢ်တၢ်သးဂံာ်ဖဲပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢအကပိၥ်ကပၤ
- ပိၣ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤထံယွၤလီၤလၢအနၢတမုၥ်မ့တမ့ၢ်အလွဲၢ်လီၤဆီလိၥ်အသးဒီးအညီနုၢ်အသိး
- ဖဲဆံၣ်ဆါအခါတူၢ်ဘၣ်လၢအကိၢ်အူဆါ၀ဲ
- ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢန့ၣ်ညိးထီၣ်မ့တမ့ၢ်ထီၣ်ဂီၤ၀ဲ
- ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢန့ၣ်အဘ့ၣ်သ့ၣ်ဖး၀ဲ
- မံဃုာ်လိာ်အသးအခါဆါ
သွံၣ်ထံတၢ်တဖိးမံတဖၣ်ဒီးဖံးဘ့ၣ်တၢ်ဆါတဖၣ်
တၢ်ဖိတၢ်လံၤတနီၤကဒုးကဲထီၣ်တၢ်သွံၣ်တဖိးမံအတၢ်မၤဆၢလၢအကဒုးကဲထီၣ်ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢသးဒီးထီၣ်ဂီၤသ့၀ဲသ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ. အဒိ, ထဲ(မ)ဖိ(န), ဆးပၠၣ်, ဖျီၣ်ခံဖိလၢအကဲစံသဲတံးတၢ်ကံးညၥ်(လဲခြၤ)ဒီးခလိရံ(န)(လၢတၢ်ပှီၢ်ထံကမါအလီၢ်)တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖံးဘ့ၣ်တၢ်ဆါလၢအဂၤတဖၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးလၢအမၤဘၣ်ဒိ၀ဲပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢတဖၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤ.
တၢ်သးပှၢ်ထီၣ်
ဖဲသွံၣ်ကတၢၢ်ထံကတၢၢ်ဘူးထီၣ်အကတီၢ်, နပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤအဖံးဘ့ၣ်န့ၣ်ကဘူလီၤ၀ဲ, ဒုးကဲထီၣ်အထံဃ့ထီ, ကိၢ်အူဆါ, ဒီးဆါ၀ဲဖဲမံဃုၥ်လိၥ်သးအခါသ့၀ဲသ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ.
ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤဆါ
ပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒီးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအပူၤဆါအံၤကဲထီၣ်အသးခီဖျိတၢ်တဘျုးမံၤန့ၣ်လီၤ. အဒိ, တၢ်ဃူးတၢ်ဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂၥ်တဖၣ်, ဖံးဘ့ၣ်တၢ်ဆါတဖၣ်, ဃံတကွီၢ်ထူၣ်ပျၢ်ထုးဃံးအသး, ထူၣ်ပျၢ်နၢၣ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤဒီးအထူၣ်အပျၢ်အယဲၤတဖၣ်ဟးဂီၤခီဖျိတၢ်ကွဲးတၢ်ကါမ့တမ့ၢ်ဖဲအိၣ်ဖျဲၣ်ဖိအခါန့ၣ်လီၤ.
နကဘၣ်ထံၣ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်ဆံးယံၥ်လဲၣ်.
မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢနကထံၣ်လိၥ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤဘၣ်ဃးပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢကိၢ်အူဆါ, အထံယွၤလီၤမ့တမ့ၢ်ဆါ၀ဲအခါန့ၣ်လီၤ.
နကသံၣ်သရၣ်ကမၤကွၢ်၀ဲ, ဒွံးဒွါမ့တမ့ၢ်တၢ်မၤကွၢ်အဂၤတဖၣ်လၢကဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်မနုၤလၢအဒုးကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်ကဲထီၣ်အသးအဂ့ၢ်ဒီး, အ၀ဲသ့ၣ်ကဟ့ၣ်နၤကသံၣ်သိကဖှူအဂီၢ်, ခရံ(မ)မ့တမ့ၢ်ကသံၣ်အိအဖျၢၣ်သ့သ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ. ကသ့ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဘၣ်ဃးလၢကဘၣ်ကွၢ်ထွဲလီၤတၢ်လီၢ်အံၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်တနီၤအဖီခိၣ်, အ၀ဲသ့ၣ်ကဆှၢခီဃီၤနၤဆူပှၤသ့ပှၤဘၣ်လီၤဆီတဂၤအအိၣ်သ့၀ဲန့ၣ်လီၤ.
နမၤလိအါထီၣ်ဘၣ်ဃးကကွၢ်ထွဲကတီၤနပိၥ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤအချၢဒ်လဲၣ်သ့ခီဖျိဖးနဲ Jean Hailes အလံၥ်ကွဲးဖိ ‘The vulva’ (တၢ်မၤန့ၢ်အီၤသ့ထဲအဲးကလံးကျိၥ်ဧိၤ) န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂီၢ်, လံၥ်လဲၢ်တၢ်ကွဲးကဲဘျုးဒီးတၢ်ဘၣ်ထွဲလိၥ်အသးတဖၣ်, ကွၢ်ဘၣ် jeanhailes.org.au/health-a-z/vulva-vagina.
© 2024 Jean Hailes Foundation. All rights reserved. This publication may not be reproduced in whole or in part by any means without written permission of the copyright owner. Contact: licensing@jeanhailes.org.au